του Θοδωρή Καρυώτη
Εργαζόμενοι, ακτιβιστές και ακαδημαϊκοί συγκεντρώθηκαν στο κατειλημμένο και αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο Fralib στη Μασσαλία για την πρώτη συνάντηση «Οικονομία των εργαζομένων» της Ευρώπης.Αυτή η πρώτη ευρωπαϊκή συνάντηση συγκέντρωσε όχι μόνο τους εργαζόμενους των αυτοδιαχειριζόμενων κατειλημμένων εργοστασίων από όλη την Ευρώπη (κυρίως Ιταλία, Γαλλία και Ελλάδα), αλλά και ακαδημαϊκούς, ακτιβιστές, συνδικαλιστικές οργανώσεις και οργανώσεις που προωθούν και μελετούν εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης, όπως η Γαλλική Ένωση autogestion και η ισπανική ICEA. Ανάμεσά τους και η ΒΙΟΜΕ.
Η Fralib είναι ένα εργοστάσιο επεξεργασίας και συσκευασίας βοτάνων που βρίσκεται είκοσι τόσα χιλιόμετρα από την νότια γαλλική πόλη λιμάνι της Μασσαλίας. Ο προηγούμενος ιδιοκτήτης του εργοστασίου, χημικών και ειδών διατροφής γίγαντας Unilever, αποφάσισε πριν από τρία χρόνια να μεταφέρει την παραγωγή του τσαγιού Lipton στο εξωτερικό για να μειώσει το κόστος. Οι 80 εργαζόμενοι, μέσω διαμαρτυρίας και εκστρατειών μποϊκοτάζ, έχουν ζητήσει το εργοστάσιο να παραμένει ανοιχτό και, όταν αυτό αποδείχθηκε αδύνατο, αποφάσισαν να πάρουν την παραγωγή στα χέρια τους.
Οι εργαζόμενοι εδώ πρόσφατα επαναλειτούργησαν τα μηχανήματα του μεγάλου εργοστασίου για την παραγωγή μιας δοκιμαστικής παρτίδας τίλιου και βασίζονται σε τοπικά προϊόντα, και είναι αυτήν την περίοδο που αναζητούν τρόπους για να ξαναρχίσουν την παραγωγή σε πλήρη δυναμικότητα. Η Fralib είναι ένα από μια χούφτα ευρωπαϊκών εργοστασίων που, με ή χωρίς ριζικό ή μετασχηματιστικό λόγο, έχουν μετακινηθεί προς την εργατική αυτοδιεύθυνση της παραγωγής.
Η κατάληψη των επιχειρήσεων από τους εργαζόμενους και η δημοκρατική αυτοδιαχείριση τους μέσα από οριζόντιες διαδικασίες λήψης αποφάσεων είναι μια εδώ και αιώνες παλιά πρακτική. Πιο πρόσφατα, ωστόσο, έχει αναδυθεί ως ένα όλο και πιο συχνό φαινόμενο - κυρίως στην Αργεντινή γύρω στο γύρισμα του αιώνα, το οποίο αριθμεί σήμερα περίπου 300 "ανακτημένες" επιχειρήσεις οι οποίες απασχολούν πάνω από 15.000 εργαζόμενους.
Μπορεί το μοντέλο αυτό να αποτελέσει επίσης μια βιώσιμη λύση στην Ευρώπη, όχι μόνο με την αυξανόμενη ανεργία και τη φτώχεια, αλλά και για την ίδια την εκμετάλλευση και την αλλοτρίωση που βρίσκονται στον πυρήνα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής; Αυτό ήταν το κύριο θέμα «Οικονομία των εργαζομένων" στην πρώτη Ευρωπαϊκή συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στις 31 Ιανουαρίου και την 1η Φεβρουαρίου στο κατειλημμένο εργοστάσιο Fralib. Η ιδέα πίσω από αυτές τις ανεξάρτητες και αυτοχρηματοδοτούμενης εκδηλώσεις γεννήθηκε πριν από επτά χρόνια στην Αργεντινή, με δύο δεκαετίες παράδοση στις καταλήψεις εργοστασίων. Σύντομα παρόμοιες εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στη Βραζιλία και το Μεξικό.
Αυτή η πρώτη ευρωπαϊκή συνάντηση συγκέντρωσε όχι μόνο τους εργαζόμενους των αυτοδιαχειριζόμενων κατειλημμένων εργοστασίων από όλη την Ευρώπη (κυρίως η Ιταλία, η Γαλλία και η Ελλάδα), αλλά και ακαδημαϊκούς, ακτιβιστές, συνδικαλιστικές οργανώσεις και οργανώσεις που προωθούν και μελετούν εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης, όπως η Γαλλική Ένωση autogestion και ηισπανική ICEA.
Περίπου 200 άτομα από δώδεκα χώρες παρακολούθησαν την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε ανάμεσα στα λαμπερά φώτα των μηχανημάτων συσκευασίας τσαγιού της εταιρείας. Η παράλληλη μετάφραση σε τρεις γλώσσες, που πραγματοποιήθηκε από ακτιβιστής-μεταφραστές του δίκτυο εθελοντών Babels, συνέβαλε στη μείωση του εμπόδιου της γλώσσας και επέτρεψε στις εν λόγω γεωγραφικά απομακρυσμένες εμπειρίες για να ενώσουν τις δυνάμεις τους.
Εκτός από τους οικοδεσπότες της Fralib, στους συμμετέχοντες περιλαμβάνονται οι εργαζόμενοι της Pilpa, ένα καταλυμένο εργοστάσιο παγωτού της Carcassone, οι εργαζόμενοι της Oficina Zero και Rimaflow, δύο πρώην βιομηχανικών χώρων κατειλημμένων από τους εργαζομένους τους και από άλλους ακτιβιστές στη Ρώμη και το Μιλάνο, αντίστοιχα. Και οι εκπρόσωποι της ΒΙΟΜΕ (Vio.Me), μίας από τις λίγες αυτοδιαχειριζόμενες εμπειρίες μέχρι τώρα να έχουν επιτύχει ένα σταθερό - αν και περιορισμένο - εισόδημα για τους εργαζομένους της μέσω της παραγωγής οικολογικών απορρυπαντικών στο καταλυμένο εργοστάσιο τους στη Θεσσαλονίκη. Ένας άλλος παρευρισκόμενος, ήταν ένας εργαζόμενος στο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας Pigue της Αργεντινής, που προσπάθησε να κάνει παραλληλισμούς ανάμεσα στα πρώτα στάδια του κινήματος της Αργεντινής και το εκκολαπτόμενο ευρωπαϊκό κίνημα. Πολλές περισσότερες εμπειρίες στην εργατική αυτοδιεύθυνση και την συνεταιριστική οικονομία μοιράστηκαν εργαζόμενοι από διαφορετικές περιοχές, όπως η Σερβία, η Ισπανία, το Μεξικό, τη Βενεζουέλα και τη Βραζιλία.
Αν και η βούληση για τον εκδημοκρατισμό της παραγωγής και της αναδιανομής του πλούτου “είναι στο DNA των εργαζομένων”, όπως η Andrés Ruggeri - αργεντινή στρατευμένη ερευνήτρια και ένας από τους κύριους υποστηρικτές της εκδήλωσης - τόνισε, οι εμπειρίες της κατάληψης του εργοστασίου και της αυτοδιαχείρισης είναι τόσο διαφορετικές όπως και τα πολιτικά, οικονομικά και ιστορικά πλαίσια που λαμβάνουν χώρα μέσα Συχνά οι εργαζόμενοι πρέπει να ασχοληθούν με μια μονάδα παραγωγής που είναι παρωχημένη ή παράγει προϊόντα τα οποία δεν έχουν καμία ζήτηση (όπως είναι η περίπτωση της Oficina Zero). Η εφευρετικότητα και η δημιουργικότητα των εργαζομένων σε αυτές τις περιπτώσεις, και κυρίως η στενή συνεργασία τους με την ευρύτερη κοινότητα, μπορεί να βοηθήσει στη μετατροπή της παραγωγής προς την κατεύθυνση πιο χρήσιμων και φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων. Στην περίπτωση των ιταλικών εργοστασίων, αυτή η εκ νέου μετατροπή θα επιτρέψει, μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων, την συλλογή και ανακύκλωση ηλεκτρονικού εξοπλισμού.
Στις κοινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κατειλημμένα εργοστάσια περιλαμβάνεται η κρατική καταστολή, τα τεράστια γραφειοκρατικά εμπόδια, η έλλειψη ενός κατάλληλου θεσμικού πλαισίου, καθώς και η εχθρότητα των πρώην ιδιοκτητών, πολιτικών κόμματων και γραφειοκρατικών συνδικάτων. Συχνά λειτουργούν σε οικονομίες που βρίσκονται ήδη σε μεγάλη ύφεση (όπως είναι η περίπτωση της ΒΙΟΜΕ και των Αργεντινών εργοστασίων στις αρχές του 21ου αιώνα) και έτσι η επιστροφή στην αγορά και η εξασφάλιση εσόδων είναι ένα δύσκολο κατόρθωμα για να επιτευχθεί.
Κίνδυνοι βρίσκονται επίσης μπροστά στην περίπτωση της οικονομικής επιτυχίας. Πώς μπορούν οι εργαζόμενοι να διασφαλίζουν τον ριζοσπαστικό χαρακτήρα του πειράματος και να αποφύγουν να γίνει μια "εναλλακτική" πολυμετοχική καπιταλιστική επιχείρηση που καθοδηγείται από την αρχή του κέρδος ή τη χρήση της μισθωτής εργασίας; Σε απάντηση σε αυτό, πολλοί από τους συμμετέχοντες στάθηκαν στραμμένοι προς τη στενή σχέση με την ευρύτερη κοινότητα. Δεν αρκεί η παραγωγή να είναι ελεγχόμενη από τους εργαζόμενους, αν και είναι ένα απαραίτητο πρώτο βήμα για να σπάσει ο φαύλος κύκλος της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Η παραγωγή θα πρέπει επίσης να είναι κοινωνικά ελεγχόμενη. Θα πρέπει να είναι περιβαλλοντικά και πολιτικά ορθή και θεμελιωμένη στις αξίες του σεβασμού και της αλληλεγγύης.
Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ επανέλαβαν τις ανησυχίες αυτές, όταν ανακοίνωσαν ότι, στο καταστατικό του επικείμενου συνεταιρισμός που στοχεύει στη νομιμοποίηση των δραστηριοτήτων τους μετά την πρώτη επέτειο της αυτοδιαχείρισης των εργαζομένων, αναγνωρίζουν την φιγούρα του “υποστηρικτή αλληλέγγυου”. Αυτό είναι κάθε μέλος της ευρύτερης κοινότητας που οι ίδιοι δεσμεύεται να καταναλώνουν μια ορισμένη ποσότητα των προϊόντων του εργοστασίου, και σε αντάλλαγμα έχουν το δικαίωμα να έχουν πληροφορίες από πρώτο χέρι σχετικά με την πάλη, να συμμετέχουν στις συνελεύσεις των εργαζομένων, και να βοηθούν στη λήψη αποφάσεων μέσω μιας συμβουλευτικής ψήφου. Μια γέφυρα έτσι χτίστηκε μεταξύ των εργαζομένων και του κοινωνικού ελέγχου της παραγωγής.
Εκτός από το να αποτελεί μια ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών, πολλά συγκεκριμένα σχέδια τέθηκαν σε συζήτηση σε αυτή την πρώτη ευρωπαϊκή συνάντηση, καθώς οι εργαζόμενοι, οι ακτιβιστές, οι ακαδημαϊκοί και οι υποστηρικτές που ξεκινάνε εκστρατείες για την προώθηση των προϊόντων των αυτοδιαχειριζόμενων εργοστασίων, συμφώνησαν για την άμεση ανταλλαγή αγαθών μεταξύ των εργοστασίων, αποφάσισαν να θέσουν σε εφαρμογή τα μέσα της δικτύωσης και της συλλογικής λήψης αποφάσεων, και να αναπτύξουν σχέδια που προωθούν την θεωρητική κατανόηση της αυτοδιαχείρισης και την προώθηση της λαϊκής κατανόηση των ζητημάτων γύρω από αυτή, όπως η ιστοσελίδα workerscontrol.net, μια πολύγλωσση ιστοσελίδα με σκοπό τη μελέτη και την προώθηση των αυτοδιαχειριζόμενων χώρων εργασίας. Υπήρχε ακόμη και η αναφορά για την δημιουργία ενός ταμείου αλληλεγγύης που θα δημιουργηθεί από τα τυχόν πλεονάσματα, που ενδέχεται να έχουν στα κατειλημμένα εργοστάσια, το οποίο θα παρέχει χρηματοδότηση για τις νέες προσπάθειες και θα βοηθήσει να κόψει τους δεσμούς με το καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα.
Όταν πρόκειται για τη δημιουργία μιας ανθρώπινης οικονομικής δραστηριότητας με βάση την ισότητα και την αλληλεγγύη, δεν υπάρχουν προκαθορισμένοι κανόνες. Η φαντασία των εργαζομένων και τη θέλησή τους να αγωνιστούν για έναν καλύτερο κόσμο είναι τα μόνα όρια. Η εκδήλωση στο Fralib ήταν ενθαρρυντική και ενδυναμωτική για όλους τους εμπλεκόμενους, και θα μπορούσε κάλλιστα να προκαλέσει τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού κινήματος για την κατοχή των μέσων παραγωγής και για την πραγματική αυτοδιαχείριση των εργαζομένων.
Πηγή – Μετάφραση: rebelian στο athens.indymedia
Η αρχική έκδοση αυτού του άρθρου εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Autonomias.net και αναδημοσιεύτηκε με την άδεια του συγγραφέα στο roarmag.org
αναδημοσίευση από https://efimeridadrasi.espiv.net
