Μεταφράζουμε για Το Περιοδικό το παρακάτω άρθρο του Owen Jones στην εφημερίδα Guardian με αφορμή την πρόσφατη διαδήλωση αντρών στην Τουρκία φορώντας φούστες, διαμαρτυρόμενοι για την κακοποίηση, βιασμό και δολοφονία της Özgecan Aslan. Θεωρήσαμε το άρθρο ιδιαίτερα ενδιαφέρον για την Ελλάδα σήμερα, για πολλούς λόγους: Καταρχάς, πολύς λόγος γίνεται για τη διάκριση “Ανατολής και Δύσης” και το πώς η χώρα μας οφείλει να συντάσσεται με το “ευρωπαϊκό στρατόπεδο”- διαφωνούμε οριζοντίως και καθέτως με την επιχειρηματολογία, και, επιπλέον, πολύ δύσκολα θα βλέπαμε στη χώρα μας μια διαδήλωση αντρών με φούστες, όπως έγινε στη γειτονική Τουρκία. Εξάλλου, η συζήτηση για το σεξισμό στην αριστερά, τη στάση των αντρών και το ρόλο τους σε μια φεμινιστική πολιτική, είναι ιδιαίτερα κρίσιμη και προκαλεί πάθη – πάλι καλά, ωστόσο, γιατί αυτό σημαίνει ότι, πλέον, διεξάγεται. Και τέλος, το άρθρο θα μπορούσε να διαλέγεται και με το πρόσφατο περιστατικό συστηματικού εκφοβισμού και εξαφάνισης του 20χρονου Βαγγέλη Γιακουμάκη στα Γιάννενα επειδή δεν ανταποκρινόταν στο “κυρίαρχο αντρικό πρότυπο”, και του ακραίου σεξισμού και φασισμού που το συνοδεύει. Σε κάθε περίπτωση, και μέχρι να δούμε και εδώ τους αριστερούς συντρόφους μας να διαδηλώνουν με φούστες, τις γυναίκες να τοποθετούνται ισότιμα και να λαμβάνονται εξίσου σοβαρά στις πολιτικές διαδικασίες, τα όργανα και τις καθημερινές συζητήσεις, μέχρι να μπορέσουμε όλες και όλοι να συνειδητοποιήσουμε (για να αμφισβητήσουμε) πόσες καθημερινές συμπεριφορές συνιστούν αυτομάτως ανδρικά προνόμια, ας προβληματιστούμε, ας ακούσουμε, και ας μιλήσουμε. Είναι το πρώτο, αλλά πολύ σημαντικό βήμα.
Γιατί θα έπρεπε περισσότεροι άντρες να αγωνίζονται για τα δικαιώματα των γυναικών
Owen Jones (αριστερός δημοσιογράφος και ακτιβιστής, με έντονη συνδικαλιστική δράση)
Για να σταματήσει η ζημιά που προκαλείται από τον επιθετικό ανδρισμό, οι άντρες πρέπει να αγκαλιάσουν το φεμινισμό – χωρίς να τον κλέψουν
Η Özgecan Aslan ήταν μια 20χρονη φοιτήτρια ψυχολογίας με όνειρα, φόβους και προσδοκίες, που βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από έναν άντρα. Θα μπορούσε να έχει γίνει ακόμα ένα στατιστικό στοιχείο σε μια παγκόσμια πανδημία αντρικής βίας ενάντια στις γυναίκες, αλλά στην Τουρκία και το γειτονικό Αζερμπαϊτζάν, η Özgecan Aslan έχει μετατραπεί σε ίνδαλμα.
Σε όλο το Twitter, γυναίκες από την Τουρκία έχουν απαντήσει στο έγκλημα αυτό μοιραζόμενες τις δικές τους εμπειρίες παρενόχλησης, αντικειμενοποίησης και κακοποίησης. Συνέβη, όμως και κάτι ακόμα: άντρες βγήκαν στους δρόμους φορώντας μίνι φούστες, διαδηλώνοντας ενάντια στην αντρική βία κατά των γυναικών και ενάντια σε αυτούς που τη δικαιολογούν ή την υποβαθμίζουν.
Πριν αναλογιστούμε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος με τον οποίο οι άντρες μπορούν να στηρίξουν τις γυναίκες, αξίζει να δούμε την κλίμακα της καταπίεσης των φύλων. Οι στατιστικές αποκαλύπτουν κάτι που μοιάζει με καμπάνια τρόμου. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πάνω από το ένα τρίτο των γυναικών σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν υποφέρει από την άσκηση βίας από έναν σύντροφο ή σεξουαλικής βίας από κάποιον άλλο άντρα. Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι περίπου 133 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες έχουν υποφέρει από ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων, ενώ θεωρούν ότι σχεδόν όλοι από τα 4,5 εκατομμύρια ανθρώπων που “έχουν εξαναγκαστεί σε σεξουαλική εκμετάλλευση” είναι κορίτσια και γυναίκες. Στη Βρετανία, περίπου 1,2 εκατομμύρια γυναίκες υποφέρουν από οικιακή βία κάθε χρόνο, 400.000 δέχονται σεξουαλικές επιθέσεις, και 85.000 βιάζονται: για μια ακόμα φορά, προκαλείται δυστυχία από τους άντρες ενάντια στις γυναίκες σε μαζική κλίμακα.
Και έπειτα, υπάρχει και η οικονομική πλευρά. Η Christine Lagarde από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μιλάει για μια “ύπουλη συνωμοσία” ενάντια στις γυναίκες μέσα από νόμους που εμποδίζουν τις γυναίκες να δουλεύουν, συνωμοσία η οποία ποικίλει σε κλίμακα ανά τον κόσμο. Οι γυναίκες συγκεντρώνονται δυσανάλογα στις πιο χαμηλόμισθες, πιο ανασφαλείς και συχνά πιο ταπεινωτικές μορφές εργασίας – επίσης καταπιάνονται και με το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της απλήρωτης οικιακής εργασίας και φροντίδας των παιδιών. Η καταπίεση των γυναικών είναι πράγματι συνολική.
Αλλά πώς μπορούν να μιλήσουν οι άντρες για μια μορφή καταπίεσης από την οποία επωφελούνται; Πάρτε αυτή τη στήλη. Είναι εγγενώς προβληματική. Δεν λείπουν οι άντρες που προσφέρουν τις γνώμες τους πάνω…στα πάντα. Είναι κυρίως οι άντρες αυτοί που εκπροσωπούν το έθνος και περνούν νόμους: περίπου 80% των βουλευτών είναι άντρες. Μια μελέτη το 2012 διαπίστωσε ότι πίσω από το 78% των πρωτοσέλιδων βρίσκονται άντρες δημοσιογράφοι, και 84% από όσους αναφέρονται σε κεντρικά άρθρα είναι επίσης άντρες. Ο εθνικός διάλογος διαμορφώνεται από τους άντρες – θέματα λαμβάνουν προτεραιότητα από άντρες και το πρίσμα κάτω από το οποίο αναλύονται είναι απόφαση που λαμβάνεται από άντρες. Πόσο μεγάλη φάρσα θα ήταν αν οι άντρες άρχιζαν να κυριαρχούν και στον διάλογο πάνω στη γυναικεία καταπίεση από τους άντρες.
Πράγματι, θα μπορούσε να υπάρχει μια διεστραμμένη ειρωνεία στους άντρες που τάσσονται υπέρ των γυναικών. Όπως το έχει θέσει η Αμερικανίδα κοινωνιολόγος Kris Macomber, οι άντρες είναι “μέλη της κυρίαρχης ομάδας· έχουν πρόσβαση σε κοινωνική και θεσμική εξουσία που οι γυναίκες δεν έχουν”. Με άλλα λόγια, η υποστήριξή τους στο φεμινισμό είναι χρήσιμη γι” αυτό ακριβώς ενάντια στο οποίο παλεύει ο φεμινισμός – την εξουσία τους. Οι φεμινίστριες μου έχουν συχνά εκφράσει την απογοήτευσή τους όταν άντρες επιδοκιμάζονται επειδή λένε κάτι που οι γυναίκες έχουν πει πολλές γενιές νωρίτερα.
Και έπειτα, υπάρχουν άντρες που αυτο-αναγορεύονται “φεμινιστές” ως ένας τρόπος για να αποδώσουν στον εαυτό τους μια ορισμένη μορφή “κουλ τύπου”, ή να κάνουν τον εαυτό τους πιο ελκυστικό στις γυναίκες: “Κοίτα πόσο ευαίσθητος είμαι και πόσο σε φροντίζω – είμαι μέχρι και φεμινιστής!” Ο σεξισμός αφθονεί στην αριστερά – όπως και σε ολόκληρη την κοινωνία – αλλά ο κίνδυνος είναι αριστεροί άντρες να αποφασίσουν ότι δεν θα ήταν δυνατόν να είναι σεξιστές, ακόμα και τη στιγμή που διακόπτουν μια γυναίκα για να επιβεβαιώσουν το φεμινισμό τους. Μια αριστερή φεμινίστρια μου έλεγε ότι μπορεί να καταλάβει ποια είναι η συμπεριφορά ενός άντρα απέναντι στις γυναίκες σε 5 λεπτά: “Σε διακόπτουν; Σε ακούν; Υποθέτουν ότι ξέρουν περισσότερα από εσένα;”
Επομένως, ποιος είναι ο ρόλος των αντρών σε όλα αυτά; Η απελευθέρωση των γυναικών είναι έργο των ίδιων των γυναικών, σε τελική ανάλυση, και οι μεγάλες πρόοδοι που έχουν γίνει ως σήμερα οφείλονται στην πάλη και τη θυσία των γυναικών: άλλες γνωστές κι άλλες διαγραμμένες από τα βιβλία της ιστορίας. Το γυναικείο κίνημα έχει αλλάξει τους άντρες προς το καλύτερο: είναι πιο πιθανό να έχουν γυναίκες και ομοφυλόφιλους/ες φίλους/ες, εν αντιθέσει με παλιότερα, να μιλούν για τα συναισθήματά τους (αν και όχι αρκετά), να έχουν μεγαλύτερο ρόλο στην ανατροφή των παιδιών, και τα λοιπά. Οι άντρες είναι τόσο εξοικειωμένοι με διάφορα προνόμια – όπως για παράδειγμα το να τους παίρνουν αυτομάτως πιο σοβαρά – που δεν συνειδητοποιούν καν ότι αυτά τα προνόμια υπάρχουν. Γι” αυτό είναι τόσο κρίσιμο οι άντρες να ακούν τις γυναίκες και τις εμπειρίες τους, και να μαθαίνουν.
Ωστόσο, οι άντρες θα σταματήσουν να σκοτώνουν, να βιάζουν, να τραυματίζουν και να καταπιέζουν τις γυναίκες μόνο αν αλλάξουν. Αυτό σημαίνει να αντιμετωπίσουν τις συμπεριφορές εκείνες μέσα στις τάξεις τους που καθιστούν δυνατή, π.χ. την αντικειμενοποίηση των γυναικών ή που κανονικοποιούν τη βία ενάντια στις γυναίκες. Η Καμπάνια Λευκή Κορδέλα (The White Ribbon Campaign) είναι ένα παράδειγμα που επιδιώκει να μετασχηματίσει τη συμπεριφορά των αντρών απέναντι σε αυτή τη βία. Αν οι άντρες δεν μιλήσουν, τέτοιες συμπεριφορές θα επιμένουν και ο τρόμος ενάντια στις γυναίκες θα συνεχίζεται.
Και ενώ οι άντρες δεν καταπιέζονται από την αντρική καταπίεση ενάντια στις γυναίκες, κάποιοι σίγουρα βλάπτονται από αυτή. Οι ομοφυλόφιλοι άντρες είναι ένα παράδειγμα: θεωρούμαστε ότι είμαστε πολύ σαν τις γυναίκες. Αλλά και κάποιοι ετεροφυλόφιλοι άντρες υποφέρουν από μια επιθετική μορφή αρρενωπότητας επίσης. Τα όρια του πώς πρέπει να συμπεριφέρεται ένας άντρας αστυνομεύονται επιθετικά τόσο από το σεξισμό όσο και από το ξαδερφάκι του, την ομοφοβία. Οι άντρες που δεν συμμορφώνονται με αυτό το στερεότυπο – που μιλούν για τα συναισθήματά τους, που αποτυγχάνουν στην αντικειμενοποίηση των γυναικών, που δεν παίζουν ξύλο αρκετά με άλλους άντρες – διατρέχουν τον κίνδυνο να κακοποιηθούν ως άνανδροι. “Σταμάτα να είσαι τόσο γυναικούλα” ή “Σταμάτα να είσαι τόσο αδερφή”. Αυτές οι συμπεριφορές δεν εξαναγκάζουν απλά πολλούς άντρες να παλεύουν με ψυχικές διαταραχές, ανίκανοι να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους – είναι επίσης από τους βασικούς λόγους που η αυτοκτονία είναι η πρώτη αιτία θανάτου σε άντρες κάτω των 50 ετών. Αυτό είναι ένα από τα κεντρικά επιχειρήματα της Καμπάνιας ΑυτόςΓιαΑυτήν (HeForShe campaign), στην οποία πρωταγωνιστεί η Emma Watson (ΣτΜ: ηθοποιός και ακτιβίστρια), καμπάνια η οποία επιχειρεί να ενθαρρύνει τους άντρες να υποστηρίξουν τις γυναίκες.
Οπότε, ναι, αυτή η στήλη είναι προβληματική. Είμαι ένας ακόμα από τους άντρες που κυριαρχούν στις στήλες γνωμών των εφημερίδων. Οι φωνές των γυναικών δεν ακούγονται αρκετά. Και όταν ακούγονται, λαμβάνονται υπόψη λιγότερο σοβαρά από εκείνες των αντρών.
Πρέπει να είμαστε ταπεινοί: να ακούμε και να μαθαίνουμε. Αλλά αν οι άντρες δεν μιλήσουν, η πανδημία της βίας ενάντια στις γυναίκες θα συνεχιστεί.
Γράφει: Owen Jones, Guardian
Μετάφραση-επιμέλεια: Ειρήνη Γαϊτάνου
"Το Περιοδικό" - 25/02/2015
